Tỷ giá hối đoái thả nổi và ưu điểm khi thực hiện cơ chế này

Tỷ giá hối đoái thả nổi là gì?

Tỷ giá hối đoái là là tỷ giá giữa hai đồng tiền của hai quốc gia khác nhau. 

Ví dụ: Tỷ giá hối đoái USD/VND là số lượng Việt Nam Đồng cần để mua được một Đô la Mỹ. 

Tỷ giá hối đoái được quy định bởi thị trường ngoại hối và có thể thay đổi liên tục theo thời gian. Tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến nhiều hoạt động kinh tế quan trọng như giao dịch ngoại tệ, thương mại quốc tế, đầu tư và thanh toán quốc tế.

Tỷ giá hối đoái thả nổi là tỷ giá mà được xác định dựa trên mối quan hệ tương quan của cung và cầu giữa các đồng tiền có trên thị trường hối đoái. Đây là chế độ mà trong đó tỷ giá hối đoái được vận động một cách tự do trên thị trường ngoại tệ.

Đặc điểm của tỷ giá hối đoái thả nổi là loại tỷ giá này sẽ được thay đổi hoàn toàn phụ thuộc vào sự cung cầu trên thị trường ngoại tệ. Bên cạnh đó Nhà nước cũng không có bất cứ một sự can thiệp nào để điều hành tỷ giá.

Thực tế rằng, trên thế giới không có quốc gia nào để đồng tiền quốc gia thả nổi một cách tự do (chỉ phù hợp với nền kinh tế vững mạnh). Đa phần rằng chính phủ các nước sẽ can thiệp bằng hình thức mua và bán đồng tiền để hạn chế việc biến động mạnh tỷ giá hối đoái. Sau khi cân đối để có sự “chuẩn”, sẽ có bộ phận công bố tỷ giá trong ngày.

Sự khác biệt giữa tỷ giá hối đoái thả nổi và tỷ giá hối đoái cố định

Tỷ giá hối đoái thả nổi (Floating exchange rate): tỷ giá mà đồng tiền của một quốc gia được quy định dựa trên luật cung và cầu trên thị trường tài chính toàn cầu.

Tỷ giá này được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau (tình hình kinh tế, chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương, sự biến động của thị trường tài chính và các yếu tố chính trị…). Tỷ giá hối đoái thả nổi thường thay đổi theo thời gian và không có một mức giá cố định nào.

Tỷ giá hối đoái cố định (Fixed exchange rate): tỷ giá mà đồng tiền của một quốc gia được định giá theo một mức giá nhất định so với đồng tiền của một quốc gia khác (hoặc một rổ đồng tiền quốc tế).

Tỷ giá hối đoái cố định không thay đổi theo thời gian và được duy trì bởi Ngân hàng trung ương của quốc gia đó thông qua các biện pháp tiền tệ như mua bán ngoại tệ hoặc tăng giảm lãi suất.

Nhìn chung, sự khác biệt cơ bản giữa tỷ giá hối đoái thả nổi và tỷ giá hối đoái cố định là ở tính linh hoạt của tỷ giá. Tỷ giá hối đoái thả nổi thay đổi theo thời gian và được quy định bởi cung và cầu trên thị trường tài chính toàn cầu, trong khi đó tỷ giá hối đoái cố định được định giá theo một mức giá nhất định và được duy trì bởi ngân hàng trung ương của quốc gia đó.

Vai trò của chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi

Tỷ giá hối đoái thả nổi là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nền kinh tế cả về đối nội và đối ngoại. Đối với các nhà kinh tế và các chính trị gia thì tỷ giá hối đoái thả nổi là một trong những chủ đề bàn tán sôi nổi. Vậy vai trò của chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi mà họ đưa ra là gì?

• Với tỷ giá hối đoái thả nổi sẽ phản ánh được đầy đủ và chính sách tình hình cung cầu của thị trường ngoại tệ đồng thời cho thấy rõ được sự biến động của thị trường này. Giúp cho thị trường minh bạch và hiệu quả hơn
• Vai trò thứ hai của tỷ giá hối đoái được thả nổi là giúp di chuyển nguồn lực từ những nơi có hiệu quả thấp về những nơi có hiệu quả cao hơn.
• Vai trò thứ ba khi thực hiện chế độ hối đoái chính là việc này sẽ giúp cho ngân hàng TW chủ động hơn trong việc thực hiện các chính sách kinh tế, lúc này sẽ không còn bất cứ một rào cản mang tính pháp lý nào đối với đồng tiền mà chính sách kinh tế tạo ra, giúp chính sách tiền tệ độc lập hơn.
• Giúp cho cán cân thanh toán có thể cân bằng. Nếu như có một quốc gia nào đó có cán cân vãng lai thâm hụt khiến cho nội tệ giảm giá thì sẽ thúc đẩy xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu cho đến khi cán cân thanh toán trở nên cân bằng.
• Chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi cũng giúp cho việc ổn định kinh tế. Bởi khi mà giá cả nước ngoài tăng lên sẽ làm cho tỷ giá tự điều chỉnh hoàn toàn theo cơ chế PPP để tránh được tất cả những tác động ngoại lai, tránh các rủi ro và những cú sốc bất lợi.

Bên cạnh tỷ giá hối đoái thả nổi còn tỷ giá hối đoái bán thả nổi. Đây là chế độ được đa số các quốc gia sử dụng hiện nay: Vai trò của tỷ giá này phản ánh được đầy đủ các biến động và các xu hướng kinh tế của thế giới giúp cho nền kinh tế của các quốc gia có thể hòa nhập với nhau tạo nên sự phát triển của nền kinh tế thế giới. 

Khi điều chỉnh được tỷ giá hối đoái phù hợp với tình hình kinh tế và sự phát triển của đất nước sẽ giúp kiềm chế lạm phát, giảm tỷ lệ thất nghiệp, cân bằng cán cân thương mại.

Nguyên nhân dẫn đến sự thả nổi của tỷ giá hối đoái

Sự thả nổi của tỷ giá hối đoái là hệ quả của việc các chính phủ hoặc các tổ chức tài chính kiểm soát quá mức. Các nguyên nhân dẫn đến sự thả nổi của tỷ giá hối đoái bao gồm:

• Sự thay đổi về danh mục đầu tư và nhu cầu của thị trường dẫn đến sự thả nổi của tỷ giá hối đoái. Khi hoạt động đầu tư ngoại hối được đẩy mạnh, thị trường cần một cách để đáp ứng nhu cầu đó và sự thả nổi của tỷ giá hối đoái chính là phương pháp hiệu quả nhất.
• Thị trường tài chính toàn cầu không ngừng biến động (khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế,...) dẫn đến sự thả nổi của tỷ giá hối đoái, giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực lên nền kinh tế.
• Chính sách tiền tệ phù hợp giúp tăng tính linh hoạt và giảm thiểu những tác động tiêu cực của sự kiểm soát tỷ giá. Đồng thời giúp tăng sự đồng bộ hóa với các quốc gia khác và tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch quốc tế và đầu tư.
• Tác động của đồng tiền của các quốc gia khác cũng là yếu tố ảnh hưởng quan trọng. Nếu đồng tiền của một quốc gia trở nên mạnh hơn, tỷ giá hối đoái có thể tăng lên và ngược lại.

Những nhân tố nào ảnh hưởng đến thị trường hối đoái thả nổi

Thị trường hối đoái thả nổi là một thị trường tài chính lớn và phức tạp, bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến thị trường hối đoái thả nổi:

• Chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương và chính phủ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của đồng tiền và thị trường hối đoái.

• Sự biến động của thị trường tài chính toàn cầu (khủng hoảng tài chính hoặc suy thoái kinh tế…) có thể ảnh hưởng đến thị trường hối đoái. Những biến động này gây ra sự suy yếu đối với đồng tiền của một quốc gia, ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái.
• Các yếu tố liên quan tới giá hàng hóa ( dầu, vàng, kim loại,...) có thể ảnh hưởng đến giá trị của đồng tiền và từ đó ảnh hưởng đến thị trường hối đoái.
• Sự thay đổi của chính sách thuế và chính sách thương mại ảnh hưởng đến giá trị của đồng tiền và từ đó ảnh hưởng đến thị trường hối đoái.
• Sự phân hóa giữa các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế mới nổi ảnh hưởng đến giá trị của đồng tiền và từ đó ảnh hưởng đến thị trường hối đoái.
• Những yếu tố chính trị như cuộc bầu cử, các cuộc khủng hoảng chính trị và các cuộc khủng hoảng an ninh,... ảnh hưởng gián tiếp đến giá trị của đồng tiền và thị trường hối đoái.

Ngoài ra, vẫn còn một số yếu tố khách như BOP (cân đối thanh toán), tổng cung tiền tệ… ảnh hưởng tới thị trường hối đoái thả nổi.

Quản lý tỷ giá hối đoái thả nổi mang lại lợi ích gì?

Quản lý tỷ giá hối đoái thả nổi mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế và các doanh nghiệp, bao gồm:

• Tăng tính linh hoạt: Nền kinh tế và doanh nghiệp linh hoạt thích nghi với sự thay đổi của thị trường và giảm thiểu các rủi ro.
• Tăng khả năng xuất khẩu: Quản lý tỷ giá hối đoái thả nổi giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thương mại quốc tế, từ đó giúp tăng cường sự đồng bộ hóa, tăng khả năng xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.
• Đẩy mạnh đầu tư ngoại tệ: Sự thả nổi của tỷ giá hối đoái cũng giúp đẩy mạnh đầu tư ngoại tệ, cải thiện khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp và tăng cường sự phát triển của các thị trường tài chính.
• Tăng tính dự phòng: Giúp giảm thiểu các rủi ro liên quan đến kiểm soát tỷ giá và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh quốc tế.
• Tăng tính bảo vệ: Tăng tính minh bạch và công bằng trong việc xác định giá trị của đồng tiền, từ đó giúp tăng cường sự tin tưởng và bảo vệ ổn định của thị trường tài chính.

Ngoài ra, việc gia nhập WTO, ASEAN, hội nhập quốc tế, việc tỷ giá hối đoái thả nổi có quản lý giúp chúng ta không bị lệ thuộc vào một đơn vị, đối tác, quốc gia nào cụ thể, vì vậy kinh tế đất nước sẽ không bị biến động mạnh trước bất kỳ cú sốc nào từ thị trường tiền tệ nước khác.

Về cơ bản thì chế độ tỷ giá bán thả nổi chính là chế độ nằm giữa chế độ tỷ giá thả nổi hoàn toàn và chế độ tỷ giá cố định. Cũng bởi vậy mà đa phần các quốc gia trên thế giới lựa chọn chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi cho quốc gia của mình. Tuy nhiên chính phủ sẽ can thiệp vào chế độ này để chúng không hoàn toàn phụ thuộc thị trường. Và đất nước của chúng ta cũng đang thực hiện chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi có quản lý này.