Siết chặt chi phí mua bảo hiểm nhân thọ, doanh nghiệp lẫn người lao động đều bị thiệt

Theo quy định hiện hành, đối với khoản chi phí mua bảo hiểm nhân thọ cho người lao động, được tính toàn bộ vào chi phí trước khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Việc này đảm bảo an sinh cho người lao động, qua đó thu hút, khuyến khích tạo động lực để người lao động yên tâm làm việc và gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.

Mua bảo hiểm nhân thọ cho nhân viên là cách khôn ngoan tạo ra điểm khác biệt của doanh nghiệp.

Siết chặt chi phí mua bảo hiểm nhân thọ, doanh nghiệp và người lao động đều bị thiệt

Tuy nhiên, hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang đứng ngồi không yên vì nội dung mới trong dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2016 và Nghị định số 12/2015 của Chính phủ (gọi tắt là dự thảo).

Cụ thể, trong dự thảo, Bộ Tài chính bổ sung quy định khống chế mức chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản chi mua bảo hiểm nhân thọ cho người lao động chỉ còn 3 triệu đồng/người/tháng. Trong khi trước đó khoản chi phí này không bị khống chế, doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

Người lao động và doanh nghiệp đều bị thiệt

Ông Hứa Viết Minh, Giám đốc Công ty Tư vấn MTP, cho biết hiện doanh nghiệp đang mua bảo hiểm nhân thọ cho một số người lao động trình độ cao với mức chi 10-20 triệu đồng/người/tháng. Đây là một trong những chính sách giữ chân người tài của công ty. Nếu quy định siết chi khoản bảo hiểm nhân thọ được áp dụng sẽ thiệt thòi cho doanh nghiệp do phần chi vượt trội không được tính vào chi phí khấu trừ, doanh nghiệp phải đóng thuế. Chính người lao động cũng thiệt thòi bởi doanh nghiệp sẽ cân nhắc cắt hoặc giảm khoản chi bảo hiểm nhân thọ này.

“Mức giới hạn 3 triệu đồng/tháng là quá thấp, không phù hợp thực tế. Xét về tổng thể, khi doanh nghiệp chi mua bảo hiểm nhân thọ thì chính người lao động được hưởng nhiều lợi ích, do đó điều này cần khuyến khích. Những lợi ích cho người lao động cần được ưu tiên miễn giảm thuế” - ông Minh nói.

Mức khống chế 3 triệu đồng/người/tháng là bao gồm cả mức trích nộp quỹ hưu trí tự nguyện, mua bảo hiểm hưu trí tự nguyện có nghĩa là số tiền mà doanh nghiệp được phép mua dành cho phần bảo hiểm nhân thọ còn thấp hơn mức 3 triệu đồng/người/tháng. Dự thảo nếu được thông qua, doanh nghiệp sẽ phải tính lại, loại trừ nếu các chi phí này vượt mức quy định. Đặc biệt, Bộ Tài chính còn đề xuất áp dụng hồi tố quy định này từ ngày 1.7.2016. Theo các doanh nghiệp, thông thường những hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có thời gian kéo dài 5 - 10 năm và đã được khấu trừ vào chi phí trước khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Nếu hồi tố thì mức chi phí đó ai sẽ gánh chịu? Hay quy định này bắt buộc doanh nghiệp phải dừng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đối với người lao động?
Ngoài ra, quy định bỏ khống chế mức trần (1 triệu đồng/người/tháng) đối với khoản chi phí mua bảo hiểm nhân thọ cho người lao động cũng chỉ mới được Bộ Tài chính áp dụng từ tháng 8.2015 đến nay. Nghĩa là sau 2 năm bộ này lại thay đổi là quá nhanh, khiến cho các doanh nghiệp trở tay không kịp.

Trên thực tế, việc mua bảo hiểm nhân thọ cho người lao động chủ yếu được các doanh nghiệp áp dụng cho các nhân sự quản lý từ cấp trung trở lên, là một chính sách thu nhập tăng thêm để khuyến khích và thu hút lao động giỏi gắn bó lâu dài với công ty.

Mua bảo hiểm cho người lao động nhằm tạo động lực để người lao động gắn bó lâu dài với doanh nghiệp

TS Nguyễn Văn Thuận - giảng viên Trường ĐH Tài chính - Marketing TP.HCM cũng cho rằng nếu Bộ Tài chính muốn siết mức trần số tiền mua bảo hiểm của doanh nghiệp để kiểm soát chi phí thì phải công bố về cơ sở xác định số tiền này đã hợp lý chưa. Nên quy định tỷ lệ phần trăm dựa trên mức thu nhập của người lao động hoặc theo hướng khống chế số tiền đó được gấp bao nhiêu lần so với mức đóng bảo hiểm xã hội thì hợp lý hơn. Ngoài ra nên có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp mua hợp đồng bảo hiểm nhân thọ dài hạn cho người lao động hơn là hợp đồng thời hạn ngắn. Vì với các hợp đồng ngắn hạn thì doanh nghiệp cũng sẽ dễ dàng "lách" để khấu trừ chi phí hơn hợp đồng có kỳ hạn từ 10 năm trở lên...

Cần đối xử công bằng

Trong dự thảo, Bộ Tài chính lý giải: Sở dĩ đưa ra quy định siết chi khoản bảo hiểm nhân thọ là do thời gian qua một số doanh nghiệp nhà nước đã chi mua bảo hiểm nhân thọ cho người lao động với giá trị cao so với mức tiền lương, thu nhập của cán bộ, công nhân viên và cao hơn nhiều lần so với mức khống chế theo quy định trước đây.

“Nếu không khống chế mức mua bảo hiểm nhân thọ sẽ dẫn đến các doanh nghiệp nhà nước vận dụng chi mua bảo hiểm nhân thọ ở mức cao, không hợp lý, đồng thời hạch toán vào chi phí được trừ. Điều đó đã ảnh hưởng đến việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước, phần vốn nhà nước khi xác định giá trị doanh nghiệp. Kiểm toán Nhà nước cũng đã đề nghị Bộ Tài chính cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định hiện hành, tránh việc lợi dụng” - Bộ Tài chính lý giải.

Ông Hứa Viết Minh, Giám đốc Công ty Tư vấn MTP, cho rằng một quy định khi ban hành phải áp dụng chung cho toàn bộ đối tượng doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp nhà nước cũng chỉ là một phần nhỏ trong nền kinh tế. Vì thế không thể lấy lý do vì doanh nghiệp nhà nước chi khoản bảo hiểm nhân thọ cao hơn mức lương của người lao động nên siết lại khoản chi này xuống mức thấp.

“Doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nước ngoài cần phải được đối xử bình đẳng chứ không thể quy định đánh đồng. Doanh nghiệp nhà nước chiếm thiểu số, số lượng người lao động doanh nghiệp tư nhân là rất lớn, vì vậy quy định phải phục vụ cho lợi ích đa số” - ông Minh nói.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, Nhà nước nên có chính sách khuyến khích, tạo động lực cho mọi doanh nghiệp áp dụng chế độ chi bảo hiểm nhân thọ cho tất cả người lao động. Nếu áp dụng cho doanh nghiệp tư nhân thì doanh nghiệp nhà nước cũng cần áp dụng như vậy để người lao động làm việc ở bất cứ doanh nghiệp nào cũng được đối xử công bằng như nhau.

“Không nên khống chế khoản chi này. Doanh nghiệp nào có khả năng tài chính tốt, lao động của doanh nghiệp làm việc hiệu quả thì họ đáng được hưởng chế độ ưu đãi tốt hơn. Doanh nghiệp nhà nước cũng vậy, nếu muốn giữ chân nhân tài thì phải tăng quyền lợi để họ an tâm làm việc. Do đó, chỉ nên quy định mức tối thiểu về khoản chi bảo hiểm nhân thọ chứ không nên khống chế mức trần” - ông Hiếu góp ý.

Mặt khác, Luật sư Trần Xoa - Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang cho rằng Bộ Tài chính dự kiến quy định mới sẽ được áp dụng hồi tố từ ngày 1-7-2016. Về nguyên tắc, luật không được hồi tố trừ trường hợp hồi tố đó mang lại lợi ích cho đối tượng bị điều chỉnh. Trong khi quy định này gây thiệt hại cho doanh nghiệp nên quy định hồi tố trong trường hợp này là bất hợp lý, cần bỏ quy định này".

Thông qua những ý kiến trên, Bộ tài chính cần xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định được ban hành tránh gây thiệt hại cho các doanh nghiệp, các tổ chức và đặc biệt là người lao động.

Thiết nghĩ nếu quy định được ban hành thay vì chờ đợi doanh nghiệp, người lao động hãy tự mua bảo hiểm nhân thọ cho chính mình để được đảm bảo quyền lợi đầy đủ và dịch vụ chất lượng nhất.