Chi phí cơ hội là gì? Cách xác định chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội là gì?

Trong kinh tế học, chi phí cơ hội (tiếng Anh là Opportunity Cost, viết tắt là OC) được hiểu là chi phí đại diện cho những lợi ích mà một cá nhân, nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp bỏ lỡ khi lựa chọn phương án này thay vì lựa chọn phương án khác. 

Hiểu một cách đơn giản, chi phí cơ hội là khái niệm phản ánh chi phí sử dụng các nguồn lực khan hiếm vào việc sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ bằng giá trị của các cơ hội bị bỏ qua.

Trong hoạt động kinh doanh, dù báo cáo tài chính không hiển thị chi phí cơ hội nhưng các chủ doanh nghiệp vẫn có thể sử dụng chi phí cơ hội để đưa ra quyết định khi có nhiều sự lựa chọn.

Ví dụ: Khách hàng A có 100 triệu đồng, nếu khách hàng này chọn gửi ngân hàng lãi 7 triệu đồng mỗi năm còn nếu đầu tư vào vàng thì lãi 10 triệu mỗi năm. Khi khách hàng A quyết định đầu tư vào vàng thì chi phí cơ hội là 7 triệu và lãi thực nhận của khách hàng này  là 3 triệu chứ không phải là 10 triệu.

Chi phí cơ hội là gì?

Cách xác định chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội được xác định bằng công thức sau:

Trong đó :

• OC (Opportunity cost): Chi phí cơ hội
• FO (Return on best foregone option): Lợi nhuận của lựa chọn hấp dẫn nhất
• CO (Return on chosen option): Lợi nhuận của lựa chọn được chọn

Để hiểu rõ hơn về cách xác định chi phí cơ hội, bạn có thể theo dõi ví dụ minh họa sau:

Một nhà đầu tư B có dự định đầu tư 200.000 USD. Nhà đầu tư này đang cân nhắc lựa chọn giữa 2 phương án:

• Phương án 1: Đầu tư 200.000 USD vào thị trường chứng khoán, lợi nhuận ước tính 12%/năm. Với phương án này nhà đầu tư B có thể kiếm được 24.000 USD. 
• Phương án 2: Đầu tư trang thiết bị sản xuất mới (tài sản cố định). Phương án này giúp nhà đầu tư B kiếm thêm được 10% lợi nhuận, cụ thể là 20.000 USD.

Nếu nhà đầu tư B lựa chọn phương án 2 thì chi phí cơ hội sẽ được tính như sau:

OC = FO – CO = 24.000 – 20.000 = 4.000 (USD)

Xác định chi phí cơ hội trong kinh doanh có vai trò quan trọng

Phân biệt sự khác nhau giữa chi phí cơ hội và chi phí chìm

Trong hoạt động kinh doanh, chi phí cơ hội và chi phí chìm là hai khái niệm được quan tâm và xác định. Cả hai loại chi phí này đều có những ảnh hưởng nhất định đến các quyết định kinh doanh của chủ doanh nghiệp. Tuy nhiên, chi phí cơ hội và chi phí chìm có những điểm khác nhau cơ bản, cùng phân biệt chi tiết qua bảng sau đây:

Giải đáp các câu hỏi liên quan đến chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội của vốn là gì?

Chi phí cơ hội của vốn hay chi phí cơ hội vốn của doanh nghiệp được hiểu là số tiền lẽ ra doanh nghiệp có thể nhận được với phương án sử dụng tốt nhất tiếp theo so với phương án được thực hiện. 

Trong hoạt động kinh doanh nói chung và trong việc đánh giá tính kinh tế của các dự án đầu tư nói riêng, việc xác định chi phí cơ hội vốn của doanh nghiệp có ý nghĩa rất lớn.

Chi phí cơ hội của một hàng hóa là gì?

Chi phí cơ hội của một hàng hóa được hiểu là số lượng hàng hóa khác phải hy sinh để có thêm một đơn vị hàng hóa đó.

Chi phí cơ hội tăng dần là gì?

Chi phí cơ hội tăng dần là một quy luật, tiếng Anh được gọi là The law of increasing opportunity cost.

Theo quy luật chi phí cơ hội tăng dần, khi bạn đổ ngày càng nhiều nguồn lực hạn chế vào một hoạt động, chi phí cơ hội của bạn sẽ tăng lên theo mỗi "đơn vị" nguồn lực thêm vào. 

Ví dụ: Cửa hàng bạn có 5 nhân viên làm việc, một thời gian sau bạn chuyển 1 nhân viên vào làm việc trong kho. Lúc này đồng nghĩa với việc bạn đã mất đi một ít doanh số. Nếu chuyển thêm 2 nhân viên, cửa hàng sẽ mất nhiều doanh số hơn so với nhân viên thứ nhất. 

Điều này có nghĩa là với mỗi một nhân viên mà cửa hàng chuyển đi, cửa hàng sẽ mất một khoản doanh số bán hàng lớn hơn. Lý do là các nhân viên còn lại sẽ phải chịu áp lực công việc nhiều hơn khiến họ không thể làm tốt công việc được giao như bình thường.

Chi phí cơ hội có vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế trong kinh doanh. Hy vọng qua đây bạn đã hiểu rõ về chi phí cơ hội, cách xác định chi phí cơ hội để từ đó có những quyết định đúng đắn, mang lại hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp.